Kansengelijkheid

Ongelijke kansen spelen reeds vanaf de geboorte. Mondiaal is dit zeker het geval maar ook in ons land is dit een niet te verwaarlozen thema.

Het maakt natuurlijk uit of je op het Groningse platteland bent geboren of in Rozendaal bij Arnhem. Het maakt uit of je het kind van een bijstandsmoeder bent of het kind van de tandarts. Het maakt uit of je lage of hoge IQ scores haalt, zoals het ook uithaalt op welke school je terecht komt. Nu is dat laatste niet de meest sterke voorspeller. Het helpt als je leerkrachten hoge verwachtingen hebben en tijd en energie hebben om je echt te zien. Maar je bent toch maar een beperkt aantal uren per week in het schoolgebouw, verder thuis, buiten, als je geluk hebt aan het sporten of gitaar spelen. En in toenemende mate naar bijles....

Zeker tijdens de huidige pandemie schieten de bijles en huiswerk instituten als paddestoelen uit de grond. Opgezet door professionals die het primaire onderwijsproces hebben verlaten en nu een financieel graantje mee pikken op een markt waar ouders zich al dan niet terecht zorgen maken over de ontwikkeling van hun kind. Het resulteert ook nog in een verlengde schooldag, handig als je thuis werkt. Werkt om de bijkomende kosten op te kunnen brengen.

De ouder die het minder breed heeft, maakt de bijles keuze niet. Zoals ze ook niet de sportvereniging en/of de gitaarles zal kunnen betalen. Gelukkig zijn er onder hen ook genoeg die zelf voldoende in huis hebben om hun kind voldoende alternatieven te kunnen bieden. Maar meer dan een miljoen Nederlanders leeft onder de armoedegrens, waaronder ruim 250.000 kinderen. En die kinderen hebben zeker minder kansen.

Onlangs las ik een bijdrage van een geneeskunde student uit Amsterdam die pleitte voor een forse investering in gratis bijlessen voor deze groep. Een sympathiek pleidooi, zeker in een onderwijssysteem dat geheel cognitief gericht is en waarbij de Cito toets of het eindexamen de koers bepalen.

Ik kan me veel voorstellen bij een verlengde (school)dag voor kinderen die thuis niet de ruimte of het budget hebben om optimaal tot ontwikkeling te komen. Maar dan gaat het echt om meer dan het volgen van een bijles, dan gaat het juist ook om het sporten, de muziekles, sociaal verbindende activiteiten. En dan het liefst natuurlijk in een niet gesegregeerde setting maar gemengd qua afkomst en mogelijkheden.

Dit vraagt veel denkkracht, inventiviteit, doorbreken van wet- en regelgeving, kortom om leiderschap!

Dat geldt hetzelfde voor de analyse van de Onderwijsraad. Zij stellen terechte vragen bij de commercialisering van het onderwijs. Het examen kan je behalen als je ouders kapitaalkrachtig zijn. De ‘kansarmen’ hebben opnieuw het nakijken.

Niet de commerciële bijlesinstituten zijn het echte probleem maar de focus op de Cito toets en, iets logischer, het eindexamen. Gekoppeld aan het uitgeklede onderwijs waar de professionals weglopen. Niet vanwege de leerlingen maar wel om de bureaucratie, te grote klassen, te weinig ondersteuning, de dictatuur van de methodes etc.

Het is natuurlijk allemaal al jaren bekend maar het ontbreekt aan voldoende moedige schoolbestuurders en niet in de laatste plaats aan een overheid met visie en durf.